Μια όαση μέσα στις τόσες αδιάφορες νέες ταινίες που βλέπουμε κάθε βδομάδα στις αθηναϊκές αίθουσες-εξαίρεση αποτελούν κάποιες επανεκδόσεις. Η νέα ταινία της Σοφίας Κόπολα, η ‘’Αποπλάνηση’’, που κέρδισε το βραβείο της σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών το Μάιο που μας πέρασε. Φυσικά και δεν είναι το βραβείο ο μοναδικός λόγος για να σπεύσουν οι κινηματογραφόφιλοι να δουν την ταινία.
Έχουμε να κάνουμε με την οπτική της Κόπολα πάνω στο βιβλίο ‘’The Beguiled’’ που έδωσε πίσω στα 1971 την πιο απρόσμενη ταινία των Κλιντ Ίστγουντ και του σκηνοθέτη Ντον Σίγκελ (όσοι μελετούν συστηματικά το κινηματογράφο ας την αναζητήσουν, ο Ίστγουντ σε ένα ρόλο εντελώς διαφορετικό από ο,τι τον είχε συνηθίσει το κοινό εκείνη την περίοδο). Ένα έργο που κεντρίζει το ενδιαφέρον των θεατών μιας και καταπιάνεται κυρίως με ζητήματα σεξουαλικότητας, διαμάχης για κυριαρχία ανάμεσα στα δύο φύλα.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Βρισκόμαστε στα μισά περίπου του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου σε ένα σχολείο οικότροφων θηλέων στη Βιρτζίνια που διευθύνει η αυταρχική Μις Μάρθα. Σε κάποιο πρωινό περίπατο προς αναζήτηση μανιταριών, μια από τις μικρότερες μαθήτριες θα ανακαλύψει μέσα σε θάμνους έναν τραυματισμένο στρατιώτη των Βορείων και θα τον περιμαζέψει στο σχολείο. Ενώ το αρχικό πλάνο είναι να μην παραμείνει ο δεκανέας Τζον ΜακΜπέρνυ για πολύ σε ένα μέρος όπου τα κορίτσια όχι μόνο μένουν προστατευμένα από τις πολεμικές συγκρούσεις αλλά γαλουχούνται με καλούς τρόπους, η σεξουαλική περιέργεια απασών των γυναικών θα φουντώσει με αποτέλεσμα το… εξιτήριο του ανδρός να αναβάλλεται και ο ανταγωνισμός να φτάνει μέχρι τα άκρα.
Από τα πρώτα στοιχεία που απολαμβάνει κανείς στην ταινία είναι το ψυχογράφημα των γυναικείων χαρακτήρων μιας άλλης εποχής. Η Νικολ Κίντμαν-τη βρίσκουμε σε μια από τις καλύτερες στιγμές στην καριέρα της- έχει το ρόλο της διευθύντριας. Η Μις Μάρθα είναι μια γυναίκα φαινομενικά σκληρή και εγκρατής που όμως κι αυτή στο βάθος αποζητά την επικοινωνία με το άλλο φύλο. Παρατηρεί το σώμα του άνδρα, αγγίζει τα χέρια του όταν αυτός κοιμάται και όμως στις πρώτες στιχομυθίες τους παρουσιάζεται όπως οι περισσότερες γυναίκες που έχουν παρόμοια ιδιοσυγκρασία, ψυχρή έως και επιθετική. Αμέσως μου ήρθε στο νου ένα απόσπασμα από το διάλογο Φαίδων όπου ο Σωκράτης λέει για τους εγκρατείς ότι είναι φρόνιμοι χάρη σε κάποια ακολασία: Μπορεί να ονομάζουν ακολασία το να εξουσιάζεται κανείς απ’ τις ηδονές. Κι όμως αυτό που τους συμβαίνει είναι να κυριαρχούνται από ορισμένες ηδονές και έτσι να κυριαρχούν πάνω σε άλλες ηδονές. Στην περίπτωση της Μις Μάρθα οδηγούμαστε ίσως μέχρι και στα μονοπάτια της διαστροφής. Η Εντουίνα της Κίρστεν Ντανστ είναι μια γυναίκα που το λέει η ψυχούλα της, είναι αγωνίστρια και όμως βρίσκεται εγκλωβισμένη σε αυτό το συντηρητικό περιβάλλον απ’ όπου δεν μπορεί να ξεφύγει. Θα ερωτευτεί κι αυτή με τη σειρά της το στρατιώτη και θα έχει την προσδοκία ότι θα την πάρει μαζί του, απελευθερώνοντάς τη από τα δεσμά της αυστηρότητας του οικοτροφείου.
Δεν είναι όμως λιγότερο ενδιαφέροντα τα νεαρότερα κορίτσια της ιστορίας. Αρχής γενομένης με την Αλίσια της Ελ Φάνινγκ. Όπου έχει πετύχει διάνα στο ρόλο μιας έφηβης που η καρδιά της βρίσκεται στα πρώτα της σκιρτήματα αλλά παράλληλα τολμά να κάνει τις μηχανορραφίες της για να φιλήσει τον εκλεκτό της και να βρεθεί μαζί του. Κι αυτά τα βλέμματά της, το ροδαλό πρόσωπό της, οι κινήσεις των χεριών και του σώματος, όλα αυτά τα εντοπίζουμε ούτως ή άλλως σε κάθε εποχή στα κορίτσια που έχουν μόλις αρχίσει να αντιλαμβάνονται το ξύπνημα της σεξουαλικότητάς τους. Ακόμα και οι μαθήτριες που βρίσκονται στην παιδική ηλικία θα προσπαθήσουν κι αυτές να καλλωπιστούν, να προσφέρουν ένα δώρο στον ασθενή με σκοπό να δείξουν ότι νοιάζονται και να αποσπάσουν έστω και μια ματιά συμπάθειας από αυτόν.
Περισσότερα σχετικά με την εξέλιξη της πλοκής δεν θα ήταν σωστό να αποκαλύψω. Διότι έχουμε πολλά γυρίσματα στο τελευταίο μέρος του φιλμ όπου και μετά το σημείο της έκρηξης του Κόλιν Φάρελ το παρακολουθείς πλέον σαν ψυχολογικό θρίλερ. Αν είναι πάντως κάτι που με εντυπωσίασε στην ταινία της Κόπολα αυτό είναι σίγουρα η οικονομία που διαθέτει (πλάνα λίγων δευτερολέπτων μπορεί να σου μεταφέρουν πληροφορίες σχετικά π. χ με τη φιλαρέσκεια των γυναικών) καθώς και το ότι λειτουργεί αρκετά με τον υπαινιγμό που κρύβεται στα (ανταγωνιστικά) βλέμματα των ηρωίδων. Είναι από τις περιπτώσεις ταινιών όπου σενάριο και σκηνοθεσία συμπλέουν απολύτως, η Κόπολα πατά γερά στα πόδια της- κι αυτό ίσως αναγνωριστεί και από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου στις υποψηφιότητες για το 2018. Στους πιο μυημένους-για να το πούμε κι αυτό- αρκετά από τα γοτθικής αισθητικής κάδρα θα θυμίσουν κάτι από το σινεμά του Πίτερ Γούιαρ και πιο συγκεκριμένα το ‘’Μυστικό του βράχου των κρεμασμένων’’. Ούτε συζήτηση, βεβαίως για τη δουλειά που έχει γίνει στα κοστούμια των κοριτσιών, χάρμα ιδέσθαι.
Όσοι περιμένουν να δουν ένα κλασικό έργο για τον Αμερικανικό Εμφύλιο θα διαπιστώσουν γρήγορα ότι δεν πρόκειται για πολεμικό δράμα με συγκρούσεις Γιάνκηδων και Νοτίων αλλά για μια κατάδυση στη γυναικεία σεξουαλικότητα που τόσο εύστοχα ο Φρόυντ είχε χαρακτηρίσει ως μαύρη ήπειρο.
