Πανελλήνιες… Μία λέξη χίλιες εικόνες, και ακόμη περισσότερα συναισθήματα. Μία έννοια που από όπου και εάν την κοιτάξεις είναι ένα τεράστιο λάθος! Μάλιστα, μάλιστα! Μέχρι και το όνομα «Πανελλήνιες» δηλαδή που έχει επικρατήσει, και αυτό ένα τεράστιο λάθος είναι. Το σωστό είναι Πανελλαδικές, γιατί απευθύνεται στους Έλληνες που μένουν εντός των συνόρων της χώρας, αφού σε άλλες χώρες δεν εξετάζονται με το ελληνικό σύστημα. Αλλά τέλος πάντως, τα γλωσσολογικά μαθήματα περιττεύουν.
Αυτό το βάσανο που ακούει στο όνομα Πανελλαδικές, πλήττει πλέον μονάχα την τρίτη Λυκείου –η δευτέρα έχει γλίτωσει τα τελευταία χρόνια- και δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια άκρως ανταγωνιστική διαδικασία εξετάσεων, που είναι αμφισβητούμενο το κατά πόσο φανερώνει τις πραγματικές ικανότητες και γνώσεις των υποψηφίων. Περισσότερο δοκιμάζει την αντοχή τους στην πίεση και τα νεύρα τους.
Η θεωρητική κατεύθυνση και οι θαμώνες της ανταγωνίζονται επάξια τους πιο εύγλωττους παπαγάλους, αφού είναι υποχρεωμένοι να «παπαγαλίσουν» σελίδες ώστε να μπουν στο πανεπιστήμιο. Ο μαθητής λοιπόν με την καλύτερη μνήμη, ασχέτως εάν τις πληροφορίες που διαβάζει τις κατανοεί και τις μετουσιώνει σε γνώση, είναι και αυτός συνήθως που γράφει και τους υψηλότερους βαθμούς. Όμως, για να μην γίνομαι άδικη και υπερβολική, σαφέστατα υπάρχουν και αυτοί οι –λίγοι- μαθητές που έχουν την ικανότητα μεν να ανταποκρίνονται στην αποστήθιση που επιβάλλει η εν λόγω κατεύθυνση και δεν διανθίζονται με γνώσεις. Όμως το αντίστροφο δεν συμβαίνει. Και άριστες γνώσεις να έχει κάποιος, για παράδειγμα στην ιστορία –θα μου πείτε πώς τις απέκτησε στα 17 του χρόνια, αλλά όλα είναι δυνατά- εάν στις εξετάσεις δεν γράψει ό, τι λέει το σχολικό εγχειρίδιο, θα κοιτάζει τα πανεπιστήμια με κιάλια. Η θετική βέβαια και η τεχνολογική κατεύθυνση, έχουν και εκείνες τα μαθήματα όπου οφείλει ο υποψήφιος να αποστηθίσει, όμως σε μικρότερο βαθμό, αφού τα μαθηματικά, η φυσική και η χημεία αντισταθμίζουν την απουσία σκέψης που χαρακτηρίζει τα μαθήματα παπαγαλίας.
Οι δύο αυτές χρονιές λοιπόν προετοιμασίας (β’ και γ’ λυκείου) για τις πανελλαδικές εξετάσεις, δεν είναι τίποτα άλλο από δύο χρόνια που ο νεαρός μαθητής εξωθείται πέρα από τα όριά του, αφού από κάποιο σημείο και μετά, ιδίως στην τρίτη λυκείου, οι 24 ώρες της ημέρας δεν φτάνουν για να κάνει όλα όσα σχολείο και φροντιστήριο απαιτούν,- αφού η παραπαιδεία κατέχει ενεργό ρόλο στα πράγματα-, παραγκωνίζει τα μαθήματα γενικής παιδείας μιας και είναι ανεξάρτητα του βαθμού των πανελλαδικών και γενικότερα οφείλει να λησμονήσει καθετί που δεν αναγράφεται στο σχολικό πρόγραμμα. Βέβαια, ταυτόχρονα για να μπορέσει κανείς να ανταποκριθεί σε μαθήματα όπως η Έκθεση για παράδειγμα, θα πρέπει να έχει μία επαφή με τα δρώμενα του έξω κόσμου. Κοινώς, να διαβάζει μία εφημερίδα, να βλέπει ειδήσεις, να γνωρίζει γενικώς τι συμβαίνει στη χώρα του και ευρύτερα στον κόσμο. Όμως για να το κάνει κανείς αυτό, δεν πρέπει να χάσει χρόνο από το διάβασμα; Λίγο οξύμωρο, δεν το βρίσκετε;
Και από την άλλη, έρχεται η στιγμή κάπου το Μάιο του πρώτου μαθήματος. Οι υποψήφιοι λοιπόν, πηγαίνουν στις εξετάσεις, επωμισμένοι με το χρέος να γράψουν καλά, πρωτίστως για τον εαυτό τους –όπως πρέπει και να γίνεται φυσικά- όμως ταυτοχρόνως και για τους γονείς, τους παππούδες, τους θείους, τους γείτονες και συλλήβδην για όλους, όσοι γνωρίζουν την μαθητική πορεία του νέου αυτού και περιμένουν εναγωνίως να κοιτάξουν από την κλειδαρότρυπα και να μάθουν πώς πήγε ο Χ και ο Ψ γνωστός τους. Μια τέτοια φιλοσοφία δεν κυριαρχεί στην πολυαγαπημένη μας χώρα;
Όταν βέβαια βγουν τα αποτελέσματα, φτάνει ακόμη μία δύσκολη μα και καίρια στιγμή στη ζωή των μαθητών. Αυτή της συμπλήρωσης του μηχανογραφικού. Είναι η στιγμή, που είτε με γονείς, είτε μόνος του ο κάθε νέος αποφασίζει για το μέλλον του. Εδώ καλά καλά δεν έχει ενηλικιωθεί, δεν έχει καν ψηφίσει, όμως παρόλα αυτά ωθείται να πάρει μία απόφαση που θα καθορίσει το μέλλον του. Βέβαια, ο αντίλογος θα πει, πως δεν είναι πάντα σίγουρο πως θα ασχοληθείς με το επάγγελμα που έχεις σπουδάσει. Πρέπει λοιπόν να βρει έναν τρόπο να συνδυάσει τις επιθυμίες του με μία σχολή που θα έχει μια κάποια προοπτική εργασίας, ιδίως αυτή την περίοδο που η ανεργία έχει ξεπεράσει το 50% και όλα αυτά να είναι και σύμφυτα με τα μόρια που έχει καταφέρει να μαζέψει.
Και εάν δεν ξέρει τι θέλει; Και εάν το μετανιώσει; Και εάν βρεθεί σε μια σχολή τυχαία επειδή δεν είχε και πολλές επιλογές; Τέτοιες απορίες ταλανίζουν τα νέα μυαλουδάκια πάνω από τα ασυμπλήρωτα κουτάκια του μηχανογραφικού. Ξαναπερνά ο νέος από τη διαδικασία αυτή για έναν ακόμη χρόνο; Προσωπικά τους συγχαίρω όλους αυτούς που αποφασίζουν να ξαναπεράσουν αυτή την πίεση για μία ακόμη χρονιά. Πρέπει να είναι ή πολύ αποφασισμένοι, ή πολύ απελπισμένοι…
Όμως σε ένα κράτος, που ο επικεφαλής του Υπουργείου Παιδείας αλλάζει πιο συχνά και από ματαιόδοξη γυναίκα με αναρίθμητα ρούχα, που το απαρχαιωμένο σύστημα και τα σχολικά βιβλία γεμάτα λάθη, ανακρίβειες και ανυπόστατες πλέον καταστάσεις, είναι κάτι που έχουμε λίγο πολύ συνηθίσει, που ένας νέος για να αντεπεξέλθει στις μαθητικές του υποχρεώσεις πρέπει να είναι άκρως οργανωτικός άνθρωπος και πάνω από όλα έτοιμος να αποχαιρετήσει κάθε ίχνος δημιουργικότητας και ελευθερίας, δεν δίνεται η εντύπωση πως ο στόχος της Παιδείας είναι η κάθε επόμενη γενιά να βγαίνει και λίγο πιο αδαής από την προηγούμενη;
Για να μην είμαστε μονοδιάστατοι, αρκεί μια σύγκριση της μικρής, μεσογειακής μας χώρας με άλλες και θα δούμε πως έχουμε πολύ καλά πανεπιστήμια. Όμως, με το σύστημα της δικής μας χώρας μπορεί δύσκολα να μπαίνει κάποιος στο πανεπιστήμιο, όμως άπαξ και φοιτητής, έχει μια αδικαιολόγητη ευελιξία σχετικά με το πότε μπορεί να τελειώσει τις σπουδές του. Σε χώρες του εξωτερικού ισχύει το αντίστροφο. Μπορεί κάποιος να μπαίνει με χαμηλότερες βαθμολογίες, όμως φοιτητής ων, οφείλει να περνά τα μαθήματα, ειδάλλως παύει η φοίτησή του.
Τι να λέμε όμως τώρα… Οι επερχόμενες Πανελλαδικές του 2013, με το σχέδιο Αθηνά να έχει μειώσει σχολές και εισακτέους, και τους ψίθυρους περί ιδιαίτερης δυσκολίας και ανόδου βάσεων να ακούγονται έντονα, ιδίως στο 1ο πεδίο των Ανθρωπιστικών επιστημών, προβληματίζουν περισσότερο.
Καλή τύχη στους υποψήφιους, λοιπόν! Θα τη χρειαστούμε!