Ποιοι είναι οι εσωτερικοί κανόνες μας για τη ζωή; Ποιοι είναι οι εσωτερικοί κανόνες μας για τη συμπεριφορά; Τι συναίσθημα έχουμε για τα «πρέπει μας»;

Ποιες είναι οι εσωτερικές επιθυμίες μας; Τι θέλουμε από τη ζωή και τον εαυτό μας; Τι συναίσθημα έχουμε για τα «θέλω μας»;

Ας συγκρίνουμε τα συναισθήματα που βιώνουμε, σκεπτόμενοι από την μια τα «πρέπει» μας και από την άλλη τα «θέλω» μας. Είμαστε ευτυχισμένοι όταν αυτά ταυτίζονται, ενώ βιώνουμε μια πάλη όταν διαφέρουν μεταξύ τους, έτσι δεν είναι;
Και αυτή η πάλη, αρκετές φορές μας εξαντλεί και μας κινητοποιεί να βρούμε μια χρυσή τομή ανάμεσα στα «πρέπει» και στα «θέλω» μας.

Ας δούμε πώς διαμορφώνονται τα πρέπει και τα θέλω.

Τα πρέπει διαμορφώνονται από:
1. τα πρότυπα που πήραμε από την οικογένεια μας
2. τα κοινωνικά στερεότυπα
3. τη θρησκεία μας
4. τους ρόλους της ζωής μας
5. το στάδιο της ζωής μας
6. τις συνθήκες της ζωής μας
7. τα βιώματα μας

Tα θέλω διαμορφώνονται από:
1. την προσωπικότητα/ ιδιοσυγκρασία μας
2. τις ανάγκες μας και την ιεράρχηση τους
3. τις αξίες που ενστερνιζόμαστε
4. τους ρόλους της ζωής μας
5. το στάδιο της ζωής μας
6. τις συνθήκες της ζωής μας
7. τα βιώματα μας

Όπως μπορεί κανείς να παρατηρήσει, υπάρχουν κοινές αφετηρίες ανάμεσα στα «πρέπει» και τα «θέλω». Παρά τις διαφορές τους, λοιπόν, έχουν κάποιες κοινές ρίζες. Έτσι, πολλές φορές, αν εξετάσουμε με ένα μικροσκόπιο τα «πρέπει» μας, εντοπίζουμε κρυμμένα «θέλω».

Για να το δούμε και στην πράξη, αξίζει να καταγράψουμε σε μια στήλη τα «πρέπει που έχουμε» και σε μια άλλη στήλη «τα θέλω που έχουμε» και στη συνέχεια να ψάξουμε για άμεσα ή έμμεσα κοινά στοιχεία. Ερωτήσεις που θα μας βοηθήσουν είναι: «Μπορώ να φτιάξω μια πρόταση ίδιας σημασίας χρησιμοποιώντας αντί το ρήμα «πρέπει», το ρήμα «θέλω»; Τι σημαίνει «πρέπει» να έχω μια συμπεριφορά; Ποιος μου το λέει; Είναι μια συμπεριφορά που και εγώ επιθυμώ να έχω;».

Η τελευταία ερώτηση είναι σημαντική γιατί πολλές φορές έχουμε εσωτερικεύσει κανόνες (από τους σημαντικούς κοντινούς μας ανθρώπους, τους γονείς μας κυρίως, ή από την κοινωνία) που δεν μας αντιπροσωπεύουν. Έτσι, η διατήρηση αυτών στην καθημερινή μας ζωή, μας εμποδίζει να χαρούμε και να ενεργήσουμε με το δικό μας σύστημα αξιών.
Επομένως, είναι σημαντικό να μειώσουμε τη στήλη των «πρέπει» μας, σβήνοντας κανόνες που μας ταιριάζουν λιγότερο. Ας βάλουμε σαν στόχο να διατηρήσουμε κανόνες που μας φαίνονται χρήσιμοι στο «σήμερα». Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια κλίμακα βαθμολόγησης της χρησιμότητας των κανόνων από το 0 ως το 100, και να διατηρήσουμε μόνο έναν αριθμό κανόνων που έχουν μεγάλο ποσοστό χρησιμότητας στην καθημερινή μας ζωή.

Ακόμη, ας αλλάξουμε κάποια «πρέπει» με «θα ήταν καλό… θα ήθελα…». Με αυτόν τον τρόπο, δίνουμε στον εαυτό μας την επιλογή να εφαρμόσει ή να μην εφαρμόσει έναν κανόνα, ανάλογα με τις περιστάσεις, ενώ ταυτόχρονα μειώνουμε τη δέσμευση μας στη «θυσία» που νιώθουμε, όταν «κάνουμε κάτι, επειδή πρέπει».

Τέλος, ας ψάξουμε να βρούμε και να δημιουργήσουμε πυρήνες προσωπικής ικανοποίησης μέσα σε κάθε «πρέπει». Ας σκεφτούμε το συναίσθημα που θα νιώσουμε, αφού μείνουμε σύμφωνοι σε έναν ισχυρό κανόνα μας. Ας ρωτήσουμε τον εαυτό μας: «τι μαθαίνω ή έμαθα από αυτόν τον κανόνα; τι πιστεύω πως θα κερδίσω, αν συνεχίζω να τον εφαρμόζω;».

Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι πρέπει να πάω στη δουλειά μου, ενώ έχει μια ωραία μέρα και θα προτιμούσα να μείνω σπίτι. Η απόφαση να πάω στη δουλειά, παρόλο που δεν υπακούει στην αυθόρμητη επιθυμία μου να μείνω στο σπίτι και να απολαύσω τη μέρα, υπακούει στη βαθύτερη επιθυμία μου να προσφέρω στην κοινωνία, να αυτοσυντηρηθώ και να φροντίσω την οικογένεια μου. Αν εστιάσω σε αυτό, στα οφέλη δηλαδή που κερδίζω από τη δουλειά μου, θα νιώσω ικανοποίηση, παρόλο που δεν «κάλυψα» την αυθόρμητη επιθυμία μου να μείνω στο σπίτι.

Επομένως, είναι καλό να θυμόμαστε πως σε κάθε πρέπει, αντιστοιχεί τουλάχιστον ένα βαθύτερο θέλω. Και χρειάζεται να το θυμόμαστε, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο μαλακώνει η καθημερινή εσωτερική πίεση που νιώθουμε από τα «πρέπει» μας.

Καλή συνέχεια

Επισκεφτείτε το ιστολόγιο της Φλώρας Χατζημανώλη Εξέλιξη & Ψυχοθεραπεία