Τι είναι η πολιτική αν όχι ιατρική σε μεγάλη κλίμακα; Αλήθεια πόσοι πραγματικά πολιτικοί ιθύνοντες γνωρίζουν ότι αν συνδυαστούνε στοιχεία από τον χώρο της υγείας με την οικονομία, τότε οι πολιτικές λιτότητας θα δώσουν τη θέση τους στην πραγματική ανάπτυξη;
H Δέσποινα Μπίρη ερευνήτρια σε θέματα ανισοτήτων στην κοινωνία και στην υγεία, καθώς και σε μεθόδους σύνθεσης στοιχείων από την έρευνα προς χρήση στην πολιτική της υγείας, σε άρθρο της στο greeklish.info αναφέρει:
Συχνά οι ερευνητές κατηγορούνται ότι δεν έχουν επαφή με την δημιουργία της πολιτικής, πράγματι μία κριτική που συχνά διατυπώνεται είναι ότι τα αποτελέσματα της έρευνας είναι δύσκολο να υλοποιηθούν. Παρ’ όλα αυτά, μήπως ισχύει επίσης ότι μία κουλτούρα πολιτικής, που βασίζεται σε στοιχεία, δεν έχει υιοθετηθεί πλήρως από όσους χαράσσουν πολιτική;
Το συμπέρασμα των David Stuckler και Sanjay Basu(‘The Body Economic’) είναι αδιαμφισβήτητο: οικονομικές πολιτικές που δεν περιλαμβάνουν ειδική μέριμνα για την υγεία και για την περίθαλψη και που επικεντρώνονται στην περικοπή δαπανών, οδηγούν όχι μόνο σε χειροτέρευση της υγείας του πληθυσμού, αλλά και σε επιμήκυνση της περιόδου ύφεσης. Το γεγονός ότι οι κακές συνθήκες εργασίας βλάπτουν την υγεία είναι γνωστό τουλάχιστον από την εποχή του Μαρξ. Αυτό που παραμένει αμφιλεγόμενο είναι ο αντίκτυπος των μακροοικονομικών πολιτικών στη δημόσια υγεία. Οι Stuckler και Basu παρουσιάζουν ξεκάθαρα τις άμεσες, μέσο- και μακροπρόθεσμες συνέπειες της λιτότητας σε διάφορα πλαίσια. Η κύρια παρατήρηση θα έπρεπε να είναι μη αμφισβητήσιμη: περικοπές στην υγειονομική περίθαλψη οδηγούν σε χειροτέρευση της υγείας του πληθυσμού, που με τη σειρά της οδηγεί σε ασθενές εργατικό δυναμικό, πράγμα που δεν προοιωνίζει οικονομική ανάκαμψη.
Σε αντίθεση με τη ρητορική που χρησιμοποιείται αυτό τον καιρό στην Ελλάδα και την Ευρώπη, κατά την οποία οι πολιτικοί δίνουν έμφαση στην ‘έλλειψη εναλλακτικών λύσεων’ σε ό,τι αφορά τις περικοπές, η έρευνα που παρουσιάζεται στο ‘The Body Economic’ δείχνει ότι, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, υπάρχει εναλλακτική λύση, η οποία οδηγεί όχι μόνο σε γρηγορότερη οικονομική ανάκαμψη, αλλά και στην αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων για την υγεία, όπως η αύξηση των αυτοκτονιών, που είναι δυστυχώς καταφανές ότι συνδέεται άμεσα με περιόδους ύφεσης. Ίσως η πιο εντυπωσιακή από αυτές τις εναλλακτικές λύσεις είναι τα Προγράμματα Ενεργής Αγοράς Εργασίας (Active Labour Market Programmes – ALMPs). Αντί το κράτος να πληρώνει επιδόματα ανεργίας χωρίς περαιτέρω στήριξη, δίνεται έμφαση στην παροχή βοήθειας προς ανέργους έτσι ώστε να βρουν εργασία το συντομότερο δυνατό.
Παρόλο που αυτά τα προγράμματα απαιτούν μια αρχική επένδυση προκειμένου να λειτουργήσουν, έχει υπολογιστεί ότι στην πραγματικότητα το κράτος έχει κέρδος, αφού η παρατεταμένη ανεργία, και άρα η απώλεια εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές, μειώνεται κατά πολύ. Το σημαντικό πλεονέκτημα αυτών των προγραμμάτων, ιδιαίτερα για την Ελλάδα, είναι ότι έχει εκτιμηθεί πως βελτιώνουν σημαντικά την ψυχολογική κατάσταση των ανέργων που εντάσσονται σε αυτά, και ότι συσχετίζονται με μείωση, αντί με αύξηση, των αυτοκτονιών σε περιόδους ύφεσης.
Σε χώρες όπως η Ελλάδα, η σχέση μεταξύ κακής οικονομικής κατάστασης της χώρας και κακής υγείας είναι προφανέστατη. Από την αρχή της ύφεσης, έχει παρατηρηθεί τεράστια αύξηση στην επίπτωση της κατάθλιψης, των αυτοκτονιών και των λοιμωδών νόσων, για να αναφέρουμε μόνο μερικά κομμάτια της δημόσιας υγείας που επηρεάζονται άμεσα. Αντί να βλέπουν την κρίση ως μία ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα νέο και ισχυρό σύστημα υγείας στην Ελλάδα, όπως έκανε ο Beveridge όταν δημιούργησε το Εθνικό σύστημα Υγείας στη Μεγάλη Βρετανία το 1948, η τρόικα και οι υπεύθυνοι των Υπουργείων Οικονομικών και Υγείας επιλέγουν να διαλύσουν το ΕΣΥ στο δρόμο προς την ιδιωτικοποίηση. Η ιστορία δείχνει ότι εδώ δεν έχουμε μία περίπτωση έλλειψης εναλλακτικής λύσης εδώ χάριν της ιδεολογίας αγνοούνται τα υπάρχοντα στοιχεία.
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι μερικά από τα προαναφερθέντα στατιστικά στοιχεία είναι γνωστά στις υγιείς προοδευτικές δυνάμεις. Αυτό που δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα είναι ένας εναλλακτικός τρόπος σκέψης για την κοινωνική και οικονομική πολιτική. Εναλλακτικός, σε ό,τι αφορά την εστίαση στο ‘τι λειτουργεί’, και όχι στην προσκόλληση σε ιδεολογικές παραμέτρους. Αυτό που ‘λειτουργεί’ σε αυτή όπως και σε άλλες περιόδους ύφεσης δεν είναι η αυξανόμενη ανεργία και οι περικοπές στο σύστημα υγείας, που μόνο σπρώχνουν την οικονομία βαθύτερα στην άβυσσο και που, αν αντιμετωπιστούν ως άσχετα μεταξύ τους είναι απίθανο να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο συσχετισμός μεταξύ υγιούς πληθυσμού και υγιούς οικονομίας πρέπει να αποσαφηνιστεί σε μελλοντικές πολιτικές προτάσεις και κομματικά μανιφέστο. Αυτό θα οδηγήσει την Αριστερά μακριά από τον επικίνδυνο λαϊκισμό και φυσικά τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και τις φασιστικές ιδεολογίες μακριά από την χώρα.
