Από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκαν τα οικονομικά μέτρα που οι δανειστές μας (ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ) θεωρούσαν απαραίτητα για να μας δανείσουν τα χρήματα, αρκετοί μίλησαν για ένα πρόγραμμα που δεν θα είχε σαν αποτέλεσμα να σωθεί τελικά η Ελλάδα, αλλά απλά θα διασφάλιζε ότι οι δανειστές θα έπαιρναν πίσω τα χρήματά τους. Όσο τα «μνημόνια» διαδέχονταν το ένα το άλλο, τόσο οι φωνές που επέμεναν στην αποτυχία του προγράμματος, πλήθαιναν και εντός και εκτός Ελλάδας.
Δεν θα προσπαθήσω να απαντήσω στο ερώτημα αν η κατάσταση θα ήταν καλύτερη, έχοντας κάνει μια άλλη επιλογή. Η απάντηση κατά την άποψή μου είναι θεωρητική και καθόλου ασφαλής. Μόνο αν μπορούσαμε να φέρουμε την κατάσταση πίσω στο 2009, να πάρουμε άλλες αποφάσεις, να δούμε πως θα εξελίσσονταν η οικονομία και να συγκρίνουμε τις περιπτώσεις, θα μπορούσαμε να πούμε τι είναι καλύτερο και τι χειρότερο. Στην οικονομία ( όπως και σε άλλες επιστήμες) η αποτυχία ενός προγράμματος αποδεικνύει απλά ότι ήταν λάθος το πρόγραμμα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι όλα τα άλλα προγράμματα θα ήταν τα σωστά. Άρα ας μην πανηγυρίζουν χαιρέκακα, όσοι υποστήριξαν ότι ο σχεδιασμός ήταν λάθος, γιατί μπορεί η δική τους πρόταση να ήταν χειρότερη.
Ήρθαν όμως τώρα να παραδεχθούν λάθη στους υπολογισμούς και οι αρμόδιοι του ΔΝΤ και άρχισαν τα πανηγύρια στην Ελλάδα, ότι έφτασε η ώρα της αναθεώρησης των προγραμμάτων λιτότητας. Φευ όμως, μας προσγείωσαν γρήγορα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από την Γερμανία. «Όποια λάθη και αν έχουν γίνει, εσείς ως χώρα πρέπει να μείνετε συνεπείς στις δεσμεύσεις – υποχρεώσεις που έχετε αναλάβει», μας είπαν και έκλεισαν κάθε συζήτηση. Ένα ακόμα «σκωτσέζικο ντους» και μακάρι να είναι το τελευταίο, αλλά δεν είμαι και πολύ αισιόδοξος. Καταλαβαίνω και θεωρώ επιβεβλημένο, ότι η προσπάθεια της χώρας μας πρέπει να είναι διαρκής και έντονη ώστε να περιοριστεί η λιτότητα και να ελαφρώσουν οι πιέσεις στα λαϊκά ιδίως στρώματα που στενάζουν.
Αυτό όμως δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίζει από την προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε για να αλλάξουμε όλη τη λειτουργία της χώρας μας. Να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας ως λαός. Ξεκινώντας από τους πολιτικούς, που κάποτε πρέπει να πούνε αλήθειες στον κόσμο και να δώσουν αυτοί πρώτοι το παράδειγμα αλλαγής της νοοτροπίας. Και μετά όλοι εμείς. Να διορθώσουμε τα απλά, καθημερινά. Για παράδειγμα: να οδηγούμε νόμιμα, να σταθμεύουμε μόνο εκεί που επιτρέπεται, να προσέχουμε που πετάμε τα σκουπίδια μας, να καπνίζουμε μόνο εκεί που επιτρέπεται, να προστατεύουμε τη δημόσια περιουσία, να μην καταστρέφουμε το περιβάλλον μας. Αν μάθουμε αυτά και κάποια ακόμα απλά, μπορούμε να συμμορφωθούμε και σε πιο πολύπλοκα, όπως: να πληρώνουμε τους φόρους μας, να δουλεύουμε με συνείδηση γι’ αυτό που μας πληρώνουν, να πληρώνουμε τις αμοιβές σ’ αυτούς που δουλεύουν για μας, να μην προσπαθούμε να εξαπατήσουμε τους πελάτες μας.
Αυτά και αρκετά άλλα διαμορφώνουν τη νοοτροπία ενός λαού. Και δεν χρειάζεται καμιά ΤΡΟΙΚΑ για να μας επιβάλει αυτή τη νοοτροπία. Με αυτή την έννοια, ότι δηλαδή αυτά, τα απλά, μπορούσαμε να τα κάνουμε και μόνοι μας, ίσως και να μην χρειαζόταν να προσφύγουμε σε ξένη βοήθεια. Όμως ακόμα και σήμερα δεν βλέπω πολλούς να έχουν τη διάθεση να αλλάξουν νοοτροπία. Όσοι δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα διαμαρτύρονται, έχουν στο μυαλό τους κάποιους άλλους που πρέπει να αλλάξουν για να παραμείνουν εκείνοι στην κοινωνική και οικονομική κατάσταση που βρίσκονταν πριν την κρίση.
Εγώ λοιπόν,είμαι πολύ θυμωμένος με τη MERKEL,με τον HOLLANDE,με τη LAGARDE,με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,για όσα λάθη εσκεμμένα και μη,έχουν κάνει στην πλάτη του λαού μας. Αλλά αυτοί στο κάτω-κάτω τη δουλειά τους κάνουν,για το καλό των λαών που εκπροσωπούν νοιάζονται και δεν δείχνουν καμία αλληλεγγύη για τους υπόλοιπους δοκιμαζόμενους λαούς της Ευρώπης. Είμαι, όμως, εξαγριωμένος με τους δικούς μας ηγέτες, που συνεχίζουν να σκιαμαχούν, να νοιάζονται για το «φαίνεσθε», να λένε άλλα και να εννοούν άλλα.Είμαι επίσης εξαγριωμένος με όσους, ενώ είναι υποχρεωμένοι, δεν επιβλέπουν την εφαρμογή των νόμων.Είμαι, τέλος, εξαγριωμένος με τους γνωστούς και φίλους μου, που διαμαρτύρονται καθημερινά, αλλά δεν αλλάζουν τίποτα από τις καθημερινές κακές τους συνήθειες, αυτές που ανέφερα παραπάνω και που μας χαρακτηρίζουν σαν λαό, επιβεβαιώνοντας το ανέκδοτο που κυκλοφορεί στην Ευρώπη: «Η τελευταία Αφρικανική πρωτεύουσα στην οποία χιόνισε τελευταία, είναι η Αθήνα».
Ναι, έχουν κάνει λάθος στους υπολογισμούς τους οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ. Ναι, πρέπει να επιμείνουμε να υπάρξουν οι απαραίτητες διορθώσεις. Εμείς όμως ως λαός θα συνεχίσουμε, μαζί με τους πολιτικούς μας ηγέτες, αμετανόητοι στον ίδιο δρόμο;
Ο Δημήτρης Μοσχογιάννης είναι οικονομολόγος,τραπεζικός.