Μου έμαθαν να υποτιμάω ακαδημαϊκά τον άξονα Δεξιά-Αριστερά. Έμοιαζε με τυπολογία πνέουσα τα λοίσθια, που εκλαΐκευε ιδεολογικά προφίλ και τα προσέφερε στη μάζα «μασημένα». Έμοιαζε με ένα γυάλινο ταβάνι, το οποίο ο πολιτικός πολιτισμός μας δεν μπορούσε να σπάσει, αλλά μπορούσε μέσα απ’ αυτό να βλέπει καθαρά τις προοπτικές και τις δυνατότητές του. Μπορούσε να τις βλέπει και να τις λιγουρεύεται, αλλά… μέχρι εκεί. Έμοιαζε με κατάλοιπο μιας εποχής ανώριμης και ενθουσιώδους, δυναμικής και αφελούς. Μου έμαθαν ότι πρέπει να καταβάλλω κι εγώ προσπάθειες ώστε αυτή η εποχή να παρέλθει, ή έστω να ωριμάσει. Κανένας δεν είπε ποτέ ξεκάθαρα «Μιχάλη, να υποτιμάς τον άξονα Δεξιά-Αριστερά», αλλά πολύ διακριτικά, σχεδόν ύπουλα, μου πλασάρανε τον άλλο άξονα, τον Πάνω-Κάτω… Τον άξονα Συντηρητισμός-Προοδευτισμός.
Μετά τον κάθετο άξονα, λοιπόν, και αποσκοπώντας επίσης στο κυριολεκτικό τέλος των ιδεολογιών, μου πλασάρανε την έννοια του τεχνοκράτη. Του ανθρώπου «εργαλείο» που θα μπορούσε με τρόπο επιστημονικό ή/και τεχνικό να δώσει απολιτικές λύσεις σε επίπλαστα πολιτικά ζητήματα. Στο πέρασμα των χρόνων, οι ιδεολογίες ήρθαν αρκετές φορές κοντά στον θάνατο που τους αξίζει. Όμως, αντέχουν… Αντέχουν σαν τις διατροφικές μας συνήθειες, που εν μέσω κρίσης έχουν αυξήσει τους παχύσαρκους κατά 50%! Κοινό χαρακτηριστικό των ιδεολογιών με τις διατροφικές συνήθειες δεν είναι μόνο η βλαπτική τους επίδραση στην κοινωνία, αλλά κυρίως το γεγονός ότι αμφότερες είναι -σε τελική ανάλυση- θέμα παιδείας.
Η τελευταία φορά που διαγνώστηκε τάση τακτικής υποχώρησης του ιδεολογικού φορτίου από τον καθημερινό πολιτικό λόγο, ήταν η προ κρίσης «μπελ επόκ». Διαπραγματευόμασταν ψιθυριστά το ενδεχόμενο, η ευημερία, ως προϊόν ιδεολογικής επένδυσης, με περίσσεια υπεροψία και αυτοπεποίθηση να έσπαζε εκείνο το γυάλινο ταβάνι. Ώστε, έχοντας λύσει τα βασικά βιοποριστικά μας προβλήματα, να επιδοθούμε ως άξιοι συνεχιστές των κλασικών ημών προγόνων στις αναζητήσεις περί ηθικής και πολιτικής. Κάτι τέτοια μας έμαθαν να συζητάμε πάνω από άδεια ποτήρια και γεμάτα τασάκια.
Λίγο αργότερα, μάθαμε -ή μάλλον αποδεχθήκαμε- την πλατωνική σχέση των ιδεολογιών με τα ανθρώπινα πάθη. Πλέον, δεν είναι καν τρομακτικό το γεγονός ότι το ιδεολογικό κεφάλαιο είναι καταφύγιο, είναι παρηγοριά… είναι η βασική γνώση στην οποία όλοι επιστρέφουμε όταν μας πιάνει πανικός.
Ως μάζα -με την κακή έννοια- συνήθως μας πιάνει πανικός μπροστά στην κάλπη. Εφόσον τόσο πολύ μας αρέσει η δημοκρατία μας, εφόσον δεν καταφέραμε να βρούμε ιδεολογία που να αποσυνδέει την κάλπη από τον φόβο για το άγνωστο, κι εφόσον καταφέραμε να κάνουμε το θέμα τους πιο κλισέ κι από τις δίαιτες πριν το καλοκαίρι, μήπως να καταργήσουμε το μυστικό της ψήφου; Ίσως έτσι πάψουμε να είμαστε μάζα.
