Γιορτάστηκε και φέτος η ημέρα της Ευρώπης! Για άλλη μια φορά διαβάσαμε τα ωραία λόγια τα μεγάλα από δεκάδες φορείς που μίλησαν για το ευρωπαϊκό πρόβλημα, την ελπίδα στην οποία χρειάζεται να πιστέψουμε, την προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε. Βέβαια, φέτος, ελάχιστα από αυτά τα μηνύματα αναπαρήχθησαν με πανηγυρισμούς, ελάχιστοι τα είδαν, λιγότερους ενδιέφεραν.
Φέτος, τρία χρόνια μέσα στην περίφημη κρίση, η Ευρώπη σαν θέμα είναι λιγότερο trendy από ποτέ. Η Ευρώπη είναι πλέον το όνειρο που απογοήτευσε, η οικογένεια που διαχωρίζει τα παιδιά της σε καλά και κακά, η Ευρώπη είναι η υπόσχεση που δεν εκπληρώθηκε. Και εδώ είναι το λάθος, όλα τα παραπάνω μαύρα και απογοητευτικά δεν πρέπει να τα επωμίζεται η Ευρώπη ως ιδέα, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι μεν το πιο προχωρημένο πολιτικό διακυβερνητικό και το μόνο υπερεθνικό σχήμα σήμερα, αλλά δεν είναι το μόνο.
Η μεταπολεμική Ευρώπη έχει μία εξαιρετική παράδοση που επιβάλει τις συνεργασίες όχι διμερώς όπως συνηθιζόταν, αλλά πολυμερώς: the more the better. Γιατί, το τι είναι Ευρώπη και κυρίως ποιος ανήκει στην Ευρώπη είναι απλά θέμα οπτικής. Το ευρωπαϊκό όραμα δεν ήταν ποτέ μονοπώλιο των Έξι, Δώδεκα, Δεκαπέντε ή Είκοσι Οκτώ. Η Ευρώπη αποτελείται από περισσότερα από 56 κράτη. Διότι πρέπει να αντιληφθούμε ότι όσο Ευρωπαϊκή μπορεί να είναι ή μπορεί να γίνει η Ρουμανία και η Πολωνία τόσο Ευρωπαϊκή θα μπορεί να είναι και η Ουκρανία, η Λευκορωσία. Αν μπορεί να είναι Ευρωπαϊκή η Κροατία τότε μπορεί και η Σερβία, το Μαυροβούνιο, η Αλβανία. Και τι μπορούμε να πούμε για την Ρωσία; Την Τουρκία; Τις χώρες του Καυκάσου; Αν οι χριστιανικές Γεωργία και Αρμενία είναι Ευρώπη, το ισλαμικό Αζερμπαϊτζάν ανήκει εκεί;
Η Ευρωπαϊκή ταυτότητα δεν είναι μονοπώλιο της Ε.Ε.! Ο Νορβηγός, Ελβετός ή Ισλανδός πολίτης είναι λιγότερο Ευρωπαίος από τον Εσθονό ή τον Λετονό; Όταν μιλάμε για Ευρώπη, η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη είναι αυτά που μας έρχονται στο μυαλό σχεδόν ως ταυτόσημα! Ποια είναι η Ευρώπη όμως χωρίς την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εισήγαγε το Συμβούλιο της Ευρώπης; Ποια είναι η Ευρώπη χωρίς τη Δημοκρατία που προωθούν ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη ή ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη; Και αν η Τουρκία και το Ισραήλ δεν είναι Ευρώπη τι δουλειά έχει η Εφές Πίλσεν, η Φενέρ Μπαχτσέ ή η Μακάμπι Τελ Αβίβ στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα; Μέχρι και η Eurovision έλαβε χώρα στο Μπακού, την αζέρικη πρωτεύουσα.
Πρέπει να αρχίσουμε να ανοίγουμε το μυαλό μας στο τι είναι η Ευρώπη! Ναι, η Ευρώπη βασίσθηκε στον αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό! Ναι, η Ευρώπη βασίσθηκε στο Ρωμαϊκό Δίκαιο και το Ρωμαϊκό πρότυπο διοίκησης! Ναι, η Ευρώπη βασίσθηκε στον Χριστιανισμό! Αλλά ταυτόχρονα, η Ευρώπη είναι το αμάλγαμα όλων εκείνων των πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δράσεων με και αντιδράσεων προς τα παραπάνω. Η Ευρώπη στην εξέλιξή της απέβαλε τις ταυτότητες τρίτων (Κλασική, Ελληνορωμαϊκή, Χριστιανική) και θέσπισε ένα νέο εκκοσμικευμένο πλαίσιο σκέψης και λειτουργίας που σέβεται και διδάσκεται από το παρελθόν και δέχεται την γόνιμη αλληλεπίδραση με οτιδήποτε, αρκεί να στηρίζεται σε αξίες όπως το δικαίωμα στη ζωή, στην αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η ισότητα, η ελευθερία του λόγου και τα λοιπά και τα λοιπά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το όχημα που θα βοηθήσει στην πολιτική και οικονομική ενοποίηση. Η κοινωνική είναι θέμα των πολιτών: ο Πολιτισμός, ο Αθλητισμός, η Εκπαίδευση, ο Τουρισμός και πιο πρόσφατα το Διαδίκτυο είναι τα μέσα που βοηθούν τους λαούς, τους πολίτες να αλληλεπιδράσουν ελεύθερα, άναρχα, χωρίς επόπτευση, χωρίς κανόνες. Τα εργαλεία και το θεσμικό περιβάλλον θα εξελίσσονται και πιθανόν θα αλλάζουν, αλλά όταν έχεις εκατομμύρια τηλεθεατές ή αναγνώστες να ασχολούνται με “πανηγύρια” όπως η Eurovision και εκατομμύρια φιλάθλους να παρακολουθούν τυφλά το Final Four της Europa League, η επιστροφή σε μία εποχή που δεν είμαστε Ευρωπαίοι είναι εξαιρετικά δύσκολη…
