Οι λαϊκές κινητοποιήσεις και η μετέπειτα εξέγερση του χειμώνα του 2014 στην Ουκρανία δεν αποσκοπούσαν μόνο στην έναρξη διαπραγματεύσεων ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Απώτερος στόχος ήταν μια αλλαγή σελίδας στην ιστορία της χώρας: απαγκίστρωση από τη Ρωσία, προσανατολισμός στη Δύση, δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έσπευσε να στηρίξει αυτές τις προσπάθειες. Η οικονομική κρίση είχε πλήξει σοβαρά το κύρος της και τα γεγονότα στην Ουκρανία ήταν μια καλή ευκαιρία για την αποκατάστασή του.
Υπήρχε όμως ένας παράγοντας που η Ευρώπη ίσως να μην υπολόγισε όσο έπρεπε. Στις διαδηλώσεις και την ακόλουθη εξέγερση συμμετείχαν αυτόκλητα κάποια ακροδεξιά κόμματα, όπως ο «Δεξιός Τομέας» και το «Svoboda» (Ελευθερία). Οι παρατάξεις αυτές διεκδικούν έναν ενεργό ρόλο στη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Ουκρανία. Η ιδεολογία τους είναι αντιδημοκρατική και γενικά βρίσκεται σε αντίθεση με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η παρουσία της ακροδεξιάς στην Ουκρανία δεν είναι κάτι πρόσφατο και επιφανειακό. Τα βαθύτερα αίτια αυτού του φαινομένου βρίσκονται στις σχέσεις μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών, όπως εκείνες διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Οι δύο λαοί έχουν πολλά κοινά, καθώς μιλούν συγγενικές σλαβικές γλώσσες και είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι στην πλειοψηφία τους. Παρ’ όλα αυτά η συμβίωσή τους ουδέποτε υπήρξε αρμονική.
Από τα μέσα του 16ου αιώνα, η Ρωσική Αυτοκρατορία άρχισε να επεκτείνει σταδιακά την κυριαρχία της στην Ουκρανία, διαδικασία που ολοκληρώθηκε τελικά το 1795. Πολλές δεκαετίες αργότερα, το 1917, η Οκτωβριανή Επανάσταση έφερε στην εξουσία τους κομμουνιστές οι οποίοι εκτέλεσαν τον τσάρο. Η Ρωσική Αυτοκρατορία έδωσε τη θέση της στη Σοβιετική Ένωση. Για πολλούς Ουκρανούς αυτή η μεταβολή δεν σήμαινε παρά τη συνέχιση της ρωσικής κατοχής με άλλη μορφή. Στη συνείδησή τους τα εχθρικά συναισθήματα απέναντι στους Ρώσους συνδέθηκαν ή ακόμα και ταυτίστηκαν με τον αντικομμουνισμό.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε με τον μεγάλο λιμό που ξέσπασε στην Ουκρανία την περίοδο 1932-33. Υπολογίζεται ότι οι νεκροί από πείνα έφτασαν περίπου τα πέντε εκατομμύρια. Η καταστροφή αυτή αποδόθηκε μεταξύ άλλων στην πολιτική ταχείας εκβιομηχάνισης και κολεκτιβοποίησης της γεωργίας που προωθούσε η σοβιετική κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή η παρουσία του Ιωσήφ Στάλιν στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης σήμαινε αύξηση της πολιτικής καταπίεσης και λήψη μέτρων κατά της χρήσης της ουκρανικής γλώσσας.
Το καλοκαίρι του 1941 ο Χίτλερ επιτέθηκε στη Σοβιετική Ένωση και η Βέρμαχτ κατέλαβε την Ουκρανία. Ένα μέρος των κατοίκων της χώρας είδε τους εισβολείς σαν απελευθερωτές ενώ δεκάδες χιλιάδες κατετάγησαν στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις και τα σώματα ασφαλείας, που βοηθούσαν τον κατακτητή. Το 1943 μάλιστα συστάθηκε η 14η μεραρχία των SS, η οποία αποτελείτο αποκλειστικά από Ουκρανούς εθελοντές. Παράλληλα σχηματίστηκαν πολλές ένοπλες ομάδες εθνικιστών ανταρτών οι οποίες πολεμούσαν όχι μόνο τους Γερμανούς αλλά και τους Σοβιετικούς. Η δράση αυτών των αντάρτικων σωμάτων συνεχίστηκε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50, πολύ καιρό μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όλα αυτά έχουν αφήσει μια υπολογίσιμη κληρονομιά στη σύγχρονη Ουκρανία και δεν είναι λίγοι αυτοί που ακόμα και σήμερα θεωρούν τους συνεργάτες των Γερμανών ήρωες και όχι προδότες. Πρόκειται για μια αντίληψη που φέρνει σε δύσκολη θέση την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παρά τον εθνικιστικό ιδεολογικό τους πυρήνα, τα ακροδεξιά κόμματα εμφορούνται πολλές φορές από μια μορφή διεθνισμού που εκφράζεται μέσω της αλληλεγγύη προς τους ομοϊδεάτες των άλλων κρατών. Αυτό φάνηκε ήδη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν στις μονάδες των SS κατετάγησαν εθελοντικά άτομα από τριάντα περίπου χώρες. Συνεπώς δεν θα ήταν απίθανο αν κάποια στιγμή οι ακροδεξιοί της Ουκρανίας απέφευγαν την απομόνωση και την περιθωριοποίηση βρίσκοντας στήριξη από ορισμένα αδελφά κόμματα της υπόλοιπης Ευρώπης. Η συγκυρία μάλλον τους ευνοεί, αν ληφθεί υπ’ όψιν η άνοδος των εθνικιστικών και ακροδεξιών παρατάξεων στις τελευταίες ευρωεκλογές. Η ενεργή παρουσία όμως τέτοιων σχηματισμών στην πολιτική ζωή της Ουκρανίας θα καθιστά ελλιπή οποιαδήποτε δημοκρατική μεταρρύθμιση.
