Τα κοινωνικο-οικονομικά δεδομένα στη χώρα μας αλλάζουν. Για πρώτη φορά ίσως στα χρονικά της, η χώρα μας βιώνει μία πλήρη εφαρμογή της ελεύθερης αγοράς στις εργασιακές σχέσεις, στα πλαίσια της κατάργησης των δικαιωμάτων ή προνομίων που χαίρουν, δίκαια ή άδικα, οι εργαζόμενοι σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, η κατάσταση αυτή είναι ένα υπαρκτό γεγονός εδώ και δεκαετίες. Οι οικονομικές και κοινωνικές νόρμες που διέπουν τη ζωή του μέσου Αμερικανού τα τελευταία 20 χρόνια έχουν δημιουργήσει μία κατάσταση που ειδικά στα μάτια του Έλληνα μπορεί να φαντάζει ξένη ή και δυσάρεστη. Της κατάστασης, όμως, αυτής είμαστε κοινωνοί εδώ και αρκετά χρόνια μέσα από το μεγαλύτερο προπαγανδιστικό εργαλείο όλων των εποχών: της τηλεόρασης! Πιο συγκεκριμένα; Από τις υπερεπιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές «Friends» και «How I met your mother.»
Η πρώτη είναι γνωστή σε όλους! Ποιος τηλεθεατής δεν έχει πετύχει έστω και κατά λάθος τα «Φιλαράκια» στο STAR, κάποιο απόγευμα του σαββατοκύριακου τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια; Η σειρά περιγράφει την ζωή έξι νέων γύρω στα 25 και τους ακολουθεί ανελλιπώς για μία ολόκληρη, γεμάτη δεκαετία (1994-2004) καθώς επιβιώνουν στη Νέα Υόρκη. Η δεύτερη σειρά κάνει ακριβώς το ίδιο, ξεκινάει όμως από λίγο μεγαλύτερη ηλικία για τους ήρωες της σειράς (27-28), πιο κατασταλαγμένους επαγγελματικά αλλά και λιγότερο ώριμους συναισθηματικά. (Το «How I met your mother» προβλήθηκε για λίγο από τα ελεύθερα κανάλια και τώρα προβάλλεται από συνδρομητικά).
Οι δύο αυτές σειρές στοιχειώνουν την νεολαία: το ρεαλιστικό σενάριο και οι καταστάσεις που βιώνουν οι ήρωες των σειρών αυτών μπορούν άνετα να ταυτιστούν με αγωνίες, ανησυχίες – ουσιώδεις ή λιγότερο ουσιώδεις – που βιώνουν οι νέοι και οι νέες σε όλο τον δυτικό κόσμο. Και όταν μιλάμε για την εργασιακή και κοινωνική διάσταση του θέματος, οι αγωνίες αυτές είναι εξαιρετικά επίκαιρες για τον τρόπο που διαμορφώνονται πλέον στην Ελλάδα και την Ευρώπη οι αντίστοιχες συνθήκες, ειδικά για τον νεαρότερο πληθυσμό.
Βλέποντας ένα προς ένα τα θέματα, τι έχουμε μάθει μέχρι σήμερα:
1. Σχέση με το πατρικό σπίτι
Οι γονείς έχουν κατασταλάξει στην ζωή τους στα προάστια ή σε κάποια λιγότερο πολύβουη πόλη. Κάνουν την ζωή τους, βρίσκονται εκεί για τα παιδιά τους σε σημαντικά θέματα (ασθένεια, γάμος, κ.ο.κ.), αλλά ασχολούνται ελάχιστα με το βιοπορισμό τους. Ειδικότερα, ο στιγματισμός του «μένω με τους γονείς μου» αποτρέπει και τους ίδιους τους νέους να επιστρέψουν στο πατρικό σπίτι, όπου θα πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες και την ανελευθερία του να φιλοξενήσε από τους γονείς σου.
2. Εργασιακή σταθερότητα
Καμία. Απλά και ξάστερα. Παραδείγματα: α. Η Ρέιτσελ («Φιλαράκια»), φεύγει από το σπίτι και έναν παρολίγο γάμο, μένει άνεργη και ζει με δανεικά, γίνεται σερβιτόρα, πιάνει δουλειά σε ένα τοπικό ράφτη, μετά σε ένα κατάστημα ρούχων όπου βιώνει και την υποβάθμιση στη θέση της, βρίσκει δουλειά ως στέλεχος σε γνωστή μάρκα ρούχων για να καταλήξει στο Παρίσι για μια εταιρεία πολυτελών αξεσουάρ. β. ο Τεντ (από το «HIMYM») δουλεύει ως αρχιτέκτονας σε μεγάλη εταιρεία, μέσα από παρασκήνιο προάγεται σε προϊστάμενο, για να απολυθεί λίγο αργότερα, ιδρύει το δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο το οποίο θα κλείσει σύντομα, για να καταλήξει να διδάσκει αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο.
3. «Η καριέρα των ονείρων μας»
Δεν είναι ποτέ εύκολο πράγμα να κυνηγήσει κάποιος την καριέρα των ονείρων του. Η Ρέιτσελ δουλεύει χρόνια ως σερβιτόρα ή υπάλληλος-δούλος παράλογων προϊσταμένων μέχρι να γίνει στέλεχος στο χώρο της μόδας κάπου μετά τα τριάντα της. Ο Ρος («Φιλαράκια») συνεχίζει να ακολουθεί την επιστήμη του, Παλαιοντολογία, χωρίς να λείπουν οι ανακατατάξεις. Ο Τσάντλερ («Φιλαράκια») κάνει μια δουλειά που δεν του αρέσει, αλλά είναι καλός σε αυτή, και έχει δεθεί με τον συμβιβασμό. Η Μόνικα και ο Τζόι («Φιλαράκια») αναζητούν την επιτυχία ως σεφ και ηθοποιός αντίστοιχα, αλλά θα περάσουν δεκάδες στάδια και πολλές υποτιμητικές εργασίες (ένστολη σερβιτόρα ή βοηθός του Άγιου Βασίλη αντίστοιχα) μέχρι να καταλήξουν στην δουλειά των ονείρων τους. O Μάρσαλ («HIMYM») πάντα ήθελε να γίνει δικηγόρος που θα προασπίζεται το Περιβάλλον: αρχικά, οι μόνες εργασίες που βρίσκει είναι σε εταιρείες που κάνουν ακριβώς το αντίθετο, και ο συμβιβασμός που κάνει συχνά καταρρέει διακυβεύοντας το μέλλον του. Η Λίλυ («HIMYM») ήθελε να γίνει ζωγράφος αλλά είναι νηπιαγωγός, η Ρόμπιν («HIMYM»), πρώην σταρ στον Καναδά, αναζητά την δόξα του μεγάλου ρεπόρτερ στη Νέα Υόρκη, για να καλύπτει ρεπορτάζ για το γηραιότερο αμαξά του Central Park.
4. Ασφάλιση
Παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις του Προέδρου Obama, η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας είναι προβληματική και ελάχιστα ευέλικτη για τον άνεργο. Π.χ. όταν ο Τζόι παθαίνει ρίξη κοίλης, δεν μπορεί να καλύψει τα έξοδα γιατί η ασφάλιση που του παρέχει το Σωματείο Ηθοποιών έχει λήξει καθώς είναι άνεργος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μόλις βρίσκει ένα ρόλο, η ασφάλισή του επανέρχεται αμέσως. Η άνεργη Ρέιτσελ αναγκάζεται να δηλώσει τα στοιχεία της Μόνικα για να μπορέσει να εξυπηρετηθεί σε νοσοκομείο χωρίς να πληρώσει μετρητοίς για την υπηρεσία.
5. Αυτοκίνητο
Απλά δεν έχουν. Το αυτοκίνητο είναι μια περιττή πολυτέλεια, με εξαίρεση το παλιό Fiero του Μάρσαλ («ΗΙΜΥΜ») ή το βαν που αγοράζουν η Μόνικα και η Φοίβη («Φιλαράκια»). Δεν μετράει η Πόρσε που δωρίζει αργότερα στη Μόνικα ο πατέρας της. Για την μετακίνησή τους έχουν τα πόδια τους, τα TAXI και φυσικά τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
6. Σπίτι
Ενοίκιο. Η έννοια ιδιόκτητο σπίτι αποτελεί ένα άπιαστο όνειρο. Η απόκτησή του αποτελεί το μεγαλύτερο άγχος, καθώς οικονομικά τσακίζει τον επίδοξο ιδιοκτήτη. Το ενοίκιο είναι ο κανόνας, αν και η σταθερότητα σε ένα καλό σπίτι κάνει επιβεβλημένη την συγκατοίκηση. Ειδικά στα «Φιλαράκια» όλοι σχεδόν έχουν συγκάτοικο που αρχικά δεν ήξεραν, τόσο οι κύριοι ήρωες όσο και οι δευτερεύοντες.
Αυτά είναι μόνο μερικά από τα διδάγματα που λαμβάνουν οι νέοι και οι νέες μέσα από αυτές τις σειρές. Χωρίς συμβιβασμούς, χωρίς σαφείς στόχους, χωρίς αλληλέγγυους και πραγματικούς συνοδοιπόρους στη ζωή κανείς δεν επιβιώνει στο διαμορφούμενο εργασιακό, κοινωνικό και οικονομικό καθεστώς. Πόσο μάλλον να το αλλάξει…
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο έντυπο περιοδικό “Λωτός” στις 28-5-2012
