Ο τίτλος θα μπορούσε να ανήκει σε ταινία ιστορικής φαντασίας, σαν εκείνες που γυρίζονταν κατά κόρον τη δεκαετία του ’60. Σύμφωνα με κάποιους μελετητές όμως, ίσως να μην είναι και τόσο παράλογος όσο τελικά φαίνεται.
Η «Αλεξάνδρου Ανάβασις» γράφτηκε από τον αρχαίο Έλληνα ιστορικό Αρριανό και έχει σαν θέμα της την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία. Το όγδοο βιβλίο αυτού του έργου λέγεται «Ινδική» και περιγράφει τον πλου του Νεάρχου, ναυάρχου του Αλεξάνδρου, από την Ινδία στον Περσικό Κόλπο, κατά την επιστροφή της ελληνικής στρατιάς. Εκεί ο Αρριανός αναφέρει ένα αρκετά περίεργο περιστατικό.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ο Νέαρχος αποφάσισε να αγκυροβολήσει στις εκβολές του ποταμού Τομήρου που ταυτίζεται με τον σημερινό Χίνγκολ, στο νοτιοδυτικό Πακιστάν. Εκεί οι Έλληνες πολέμησαν και νίκησαν εύκολα τους πολεμιστές μιας πρωτόγονης φυλής τα μέλη της οποίας, σύμφωνα με τον Αρριανό, παρουσίαζαν ασυνήθιστα χαρακτηριστικά.
Οι άνθρωποι αυτοί ήταν ημίγυμνοι, φορώντας δέρματα θηρίων και μεγάλων ψαριών και κατοικούσαν σε πνιγηρές καλύβες. Δεν γνώριζαν τη χρήση του σιδήρου ή άλλων μετάλλων και τα εργαλεία τους ήταν φτιαγμένα από πέτρες. Για όπλα κρατούσαν ξύλινες λόγχες που είχαν μήκος έξι πήχεις (2,8 μέτρα περίπου) χωρίς μεταλλικές αιχμές αλλά με άκρα πυρακτωμένα στη φωτιά ώστε να γίνουν σκληρά και μυτερά. Οι πρωτόγονοι του Τομήρου είχαν πυκνό τρίχωμα όχι μόνο στο κεφάλι αλλά και σε ολόκληρο το σώμα τους. Τα νύχια τους ήταν σκληρά και μακριά και τα χρησιμοποιούσαν αντί μεταλλικών εργαλείων, σκίζοντας ψάρια και κόβοντας μαλακά ξύλα.
Η διήγηση αυτή σίγουρα προκαλεί ερωτηματικά. Τι ήταν η περίεργη φυλή που αντιμετώπισαν οι άνδρες του Νεάρχου στις εκβολές του ποταμού Τομήρου;
Η σύγκρουση Ελλήνων με πρωτόγονους θα μπορούσε απλώς να πρόκειται για φανταστικό περιστατικό που προστέθηκε από το συγγραφέα για να γίνει η ανάγνωση πιο ενδιαφέρουσα. Αρκετά αρχαία κείμενα περιέχουν τερατολογίες και υπερβολές. Γιατί όχι και αυτό; Το έργο του Αρριανού όμως είναι γενικά ορθολογικό, χωρίς αναφορές σε υπερφυσικά γεγονότα. Δεν είναι η ιστορία του Ηροδότου με τις εμφανίσεις φαντασμάτων και μυστηριωδών ηρώων. Εξάλλου, αν ο Αρριανός ήθελε να εντυπωσιάσει αναφέροντας κάποια παράξενη φυλή δεν είχε παρά να επαναλάβει τους θρύλους που κυκλοφορούσαν στην αρχαιότητα για τα μυθικά έθνη της Ινδίας, όπως οι Κυνοκέφαλοι με σώμα ανθρώπου και κεφάλι σκύλου και οι Ακέφαλοι, που είχαν το πρόσωπό τους στη θέση του στήθους. Γιατί λοιπόν να επινοήσει ένα τόσο λιγότερο εντυπωσιακό περιστατικό σαν την εμφάνιση μερικών δασύτριχων πρωτόγονων.
Ίσως ο Νέαρχος να συνάντησε κάποια απομονωμένη φυλή που δεν είχε εξελιχθεί και βρισκόταν ακόμα στη λίθινη εποχή, όπως κάποιοι πληθυσμοί στη Νέα Γουινέα οι οποίοι παρέμεναν άγνωστοι μέχρι πρόσφατα. Δεν είναι σπάνιες στην ανθρώπινη ιστορία οι περιπτώσεις όπου ένα ανεπτυγμένο πολιτιστικά έθνος συνυπήρχε στον ίδιο περίπου γεωγραφικό χώρο με κάποιον πρωτόγονο λαό. Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορούμε να δούμε στη Νότιο Αμερική πριν την άφιξη των Ευρωπαίων. Στις παρυφές του προηγμένου πολιτισμού των Ίνκας βρίσκονταν οι πρωτόγονες φυλές που κατοικούσαν στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Πώς όμως εξηγείται το πυκνό τρίχωμα σε ολόκληρο το σώμα των ατόμων που αντιμετώπισε ο Νέαρχος στον Τόμηρο;
Όπως υποστηρίζουν κάποιοι συγγραφείς, η συγκεκριμένη φυλή επρόκειτο για έναν από τους τελευταίους πληθυσμούς ανθρώπων του Νεάντερταλ. Αυτό για παράδειγμα ισχυρίζεται ο James R. Ashley στο βιβλίο του «The Macedonian Empire». Οι Νεάντερταλ έζησαν ταυτόχρονα με το είδος μας για κάποιο διάστημα και τελικά εξαφανίστηκαν πριν 35.000 χρόνια από επιδημίες αλλά και λόγω σύγκρουσης ή επιμειξίας με τον Χόμο Σάπιενς. Σύμφωνα όμως με τον Ashley κάποιοι απομονωμένοι πληθυσμοί κατάφεραν να διατηρηθούν μέχρι τους ιστορικούς χρόνους, παραμένοντας μακριά από το αντίπαλο ανθρώπινο είδος. Παρ’ όλα αυτά, όσο συναρπαστική κι αν φαίνεται μια τέτοια θεωρία, απουσιάζουν παντελώς τα ανθρωπολογικά και αρχαιολογικά ευρήματα που θα την υποστήριζαν. Για την ώρα τουλάχιστον.
