Τι μπορεί να είναι καλύτερο από έναν άνθρωπο που αγαπάει, μελοποιεί και κατ’ επέκταση ερμηνεύει ποιήματα αξιόλογων ανθρώπων που άγγιξαν με την πένα τους τόσες ψυχές και άφησαν ιστορία με τις λέξεις τους; Μα φυσικά, δύο τέτοιοι άνθρωποι! Όταν μάλιστα είναι δύο δίδυμα αδέρφια, ψυχανεμίζεται κανείς πως η δουλειά τους πολλαπλασιασμένη επί δύο, δεν μπορεί παρά να είναι εξαιρετική. Ο λόγος γίνεται για τον Μιχάλη και τον Παντελή Καλογεράκη, δύο νέους μόλις 21 ετών που έχουν αφιερωθεί σε μια πολύ ξεχωριστή και σπάνια – για την ηλικία τους κυρίως – ενασχόληση, τη μελοποιημένη ποίηση.
Πράγματι, η μελοποιημένη ποίηση δεν είναι διαδεδομένη, πόσο μάλλον στις νεαρές ηλικίες. Οι προπάτορες του είδους, Μίκης Θεοδωράκης, Θάνος Μικρούτσικος, Μάνος Χατζιδάκις κ.α. έχουν κάνει κατά καιρούς εξαιρετικές δουλειές μελοποιώντας Ρίτσο, Ελύτη, Καββαδία και άλλους πολλούς.
Τα δύο αδέρφια κατάγονται από το Ηράκλειο της Κρήτης, από ένα νησί κατ’ εξοχήν καλλιτεχνικό, που έχει βγάλει τόσους και τόσους πνευματικούς ανθρώπους. Πλέον σπουδάζουν στην Αθήνα και έχουν αφιερώσει τα χρυσά φοιτητικά τους χρόνια στην ποίηση και στη μελοποίησή της. Όμως, ένα καλοκαιρινό βράδυ του Ιουλίου ξαναγύρισαν στην πατρίδα τους, στο Κηποθέατρο ‘Μάνος Χατζιδάκις’ , για να τραγουδήσουν σε μια παράσταση. Εκεί τους συνάντησα και λίγο πριν ξεκινήσει η συναυλία τους, μου μίλησαν για τη δουλειά τους…
Χριστίνα: Μιχάλη, Παντελή. Παντελή, Μιχάλη. Πείτε μου μερικά πράγματα για εσάς. Είστε μόλις 21 και σπουδάζετε στην Αθήνα. Πώς πρωτοξεκινήσατε να ασχολείστε με τη μελοποιημένη ποίηση; Διαβάζατε από πριν και σας άρεσε η ποίηση;
Παντελής: Ο Μιχάλης σπουδάζει στην ΑΣΟΕΕ, Οργάνωση και Διοίκηση επιχειρήσεων.
Μιχάλης: Και ο Παντελής στο Οικονομικό Νομικής. Όμως τα τελευταία 3 χρόνια στην Αθήνα ασχολούμαστε κυρίως με τη μουσική.
Π: Είτε μέσω μαθημάτων φωνητικής, είτε μέσω σεμιναρίων φωνής, είτε με ωδείο και κυρίως με κάποιες συναυλίες.
Μ: Όταν εγώ ξεκίνησα να γράφω μουσική, δεν διαβάζαμε ποίηση όλη μέρα, κάθε μέρα. Δεν είμαστε από αυτούς τους ανθρώπους. Ούτε μουσική ακούγαμε συνέχεια.
Π: Απλά μας άρεσε να τραγουδάμε. Ο λόγος που το τραγούδι έγινε με την ποίηση και δεν έγινε με κάποιους στίχους, ήταν γιατί ήταν η εύκολη λύση. Υπήρχε δηλαδή ένα καλογραμμένο κείμενο πάνω στο οποίο ο Μιχάλης έβαζε τη μουσική. Γιατί ο Μιχάλης είναι αυτός που γράφει τη μουσική.
Χ: Άρα παίζεις κάποιο μουσικό όργανο;
Μ: Ναι, παίζω κιθάρα, πιάνο και λαούτο.
Χ: Και τραγουδάτε και οι δύο;
Π: Τραγουδάμε και οι δύο. Εγώ δεν παίζω κάποιο όργανο όμως. Μονάχα μελόντικα που θα ακούσεις και σήμερα.
Χ: Και πώς ξεκινήσατε; Από το σχολείο; Επίσης, σας είδα όταν εμφανιστήκατε σε ένα επεισόδιο των Πρωταγωνιστών με τον Σταύρο Θεοδωράκη μαζί με τον Μιχάλη Γκανά στον Ιανό της Θεσσαλονίκης. Αυτή η συνεργασία πώς προέκυψε;
Μ: Όταν εμείς ήμασταν στο Λύκειο κάναμε μια δουλειά πάνω σε ποίηση Μηνά Δημάκη και την παρουσιάσαμε εδώ στο Ηράκλειο. Η ίδια καθηγήτρια που μου είχε δώσει τα ποιήματα του Δημάκη μια μέρα μου έδωσε και κάποια του Μιχάλη Γκανά. Τα μελοποιώ, έρχεται ο Μιχάλης Γκανάς τυχαία εδώ για την παρουσίαση του βιβλίου του ‘Γυναικών’ και απλά η κ. Μανουρά, αυτή η καθηγήτρια που μας είχε δώσει τα ποιήματά του κανονίζει, να μας εμφανίσει στο τέλος ως έκπληξη. Παίξαμε, του αρέσαμε και μας είπε όταν ανεβαίναμε Αθήνα να τον πάρουμε τηλέφωνο. Τον πήραμε, και τώρα έχουμε αναπτύξει μια φιλία και με τον ίδιο αλλά και με τη γυναίκα του. Κάπως έτσι λοιπόν, έτυχε την περίοδο που έκανε ο Θεοδωράκης μια εκπομπή για τους ποιητές να είμαστε μαζί με τον Μιχάλη Γκανά και παίρνοντας πλάνα από την παρουσίαση στη Θεσσαλονίκη, έδειξε και εμάς.
Χ: Και έχετε συνεργαστεί και με άλλους καλλιτέχνες; Κάνετε συστηματικά παρουσιάσεις;
Π: Επειδή έχουμε τραγουδήσει πολλούς ποιητές, έχουμε κάνει και διάφορες φιλίες, όπως με τον Γιάννη Στίγκα, με το Νίκο Μοσχοβάκο και άλλους. Όταν κάνουν κάποια παρουσίαση, είμαστε εκεί και τραγουδάμε.
Χ: Εσείς γράφετε;
Π: Εγώ γράφω ποίηση.
Χ: Και ξεκινάς, ας πούμε, να γράφεις εσύ και μελοποιεί ο Μιχάλης την ποίησή σου;
Π: Ο Μιχάλης δεν μελοποιεί δικά μου ποιήματα. Δεν τα καταφέρνει γιατί έχουμε μία περίεργη σχέση… Δεν μπορώ να βρω τον κατάλληλο προσδιορισμό.
Μ: Ό,τι απόπειρες έχω κάνει ήταν αποτυχία και έχω πει πως δεν πρόκειται να τα παίξω ποτέ στον Παντελή.
Χ: Από τι εμπνέεστε; Εσύ, Παντελή, που γράφεις ποίηση και εσύ, Μιχάλη, με τη μουσική;
Π: Όταν γράφω ποιήματα εμπνέομαι ή από μία ατάκα που έχω ακούσει, ή κάτι που μου έρχεται κάποια στιγμή ξαφνικά. Αλλά η έμπνευση πάει μέχρι εκεί. Γενικά, για εμένα, η ποίηση είναι μόνο δουλειά. Δεν είναι τόσο γλαφυρή ποίηση, όπως της Πολυδούρη, ας πούμε. Παρόλο που ελάχιστα από όσα έχω γράψει τα θεωρώ ολοκληρωμένα ή καλά.
Μ: Εγώ για να γράψω μουσική πάνω σε ένα ποίημα, πρέπει να με εμπνέει το ίδιο το ποίημα. Δεν έχει σημασία η ψυχολογική μου κατάσταση εκείνη τη στιγμή. Ακόμη κι αν είμαι στην καλύτερη περίοδο της ζωής μου, εάν διαβάσω το «Ο θάνατος θα’ ρθει και θα’ χει τα μάτια σου» του Παβέζε, που θα πούμε και τώρα, θα με βάλει στο δικό του το καλούπι για να γράψω τη μουσική.
Χ: Και ποιος είναι ο ποιητής που εκφράζει τον καθένα σας; Έχετε κάποιον που μιλάει στην ψυχή σας;
Π: Έχουμε βέβαια! Πέρα από τον κλασικό και πολυαγαπημένο Καβάφη, που είναι ό,τι καλύτερο, αλλά είναι τόσο αυτονόητο αυτό που δεν χρειάζεται καν να το πούμε αυτό, μας αρέσει πολύ ο Γιάννης Στίγκας, που είναι ένας νέος ποιητής. Εμένα ο αγαπημένος μου ποιητής λέγεται Παντελής Μπουκάλας. Τον ανακάλυψα στην «Καθημερινή» όπου αρθρογραφεί. Επίσης, μου αρέσει και ο Άρης Δικταίος, κρητικός ποιητής.
Μ: Εμένα, από τους ξένους μ’ αρέσει ο Πάουλ Τσέλαν και από Έλληνες, ο Γιάννης Στίγκας.
Χ: Και έχετε αγαπημένο ποίημα;
Π: Κοίτα, αυτό είναι δύσκολο γιατί κάθε ποίημα περιέχει διαφορετικές σκέψεις. Πάντως, ένα πολύ αγαπημένο ποίημα είναι το Barbara του Πρεβέρ, από το οποίο ονομάσαμε και τη γάτα μας, Βαρβάρα.
Μ: Εμένα ένα ποίημα που, μεν δεν με προσδιορίζει καθόλου αλλά μου αρέσει πολύ, είναι ο Έσπερος της Σαπφούς. Μιλά για το αστέρι και το έχω μελοποιήσει κιόλας.
Χ: Πώς βλέπετε τους εαυτούς σας σε 10 χρόνια; Τι στόχους έχετε;
Π: Είναι πολύ συγκεκριμένα αυτά που θέλουμε! Για εμένα τουλάχιστον. Αυτό το οποίο θα ήθελα εγώ να κάνω, και ο Μιχάλης φαντάζομαι, είναι να είμαστε οι μουσικοί που θέλουμε να είμαστε. Δηλαδή, ακόμη είμαστε σε φάση δουλειάς, αφού εδώ και μόλις 2 χρόνια δουλεύουμε συστηματικά.
Μ: Ξεκίνησα, δηλαδή, εγώ να γράφω μουσική το 2008, αλλά συστηματική δουλειά, οργανωμένη και σωστή, ξεκίνησε να γίνεται το 2010 όταν ήρθαμε Αθήνα.
Μ: Γιατί όταν είσαι 21 είσαι μικρός ακόμη, όμως ταυτόχρονα είσαι και πολύ μεγάλος. Είναι η ηλικία που πρέπει να παίρνεις σωστές αποφάσεις. Ο στόχος μας, λοιπόν, είναι ένας. Αυτό που θα κάνουμε τώρα να το κάνουμε και στα 31 μας, με τις δεκαπλάσιες γνώσεις και 10 φορές καλύτερα.
Χ: Οι φίλοι σας τι λένε για εσάς;
Π: Οι φίλοι μας χαίρονται πολύ για μας, όμως δεν θα μπουν στη διαδικασία να μιλήσουν για τη δουλειά μας. Όταν είμαστε στην παρέα είμαστε απλώς ο Παντελής και ο Μιχάλης.
Χ: Έχετε συγκεκριμένες στιγμές που γράφετε; Έχετε ξυπνήσει ποτέ μέσα στη νύχτα επειδή νιώσατε την ανάγκη να γράψετε;
Μ: Υπάρχουν στιγμές που θες να πεις κάτι και στιγμές που δεν θέλεις. Εμένα μου έχει συμβεί να ξυπνήσω και να κάτσω να γράψω. Σκέφτομαι κάτι και λέω πως μετά από 2-3 ώρες που θα πιάσω στα σοβαρά την κιθάρα μου, πρέπει να θυμάμαι αυτή μου τη σκέψη.
Π: Κι εγώ πολλές φορές ξυπνάω και γράφω κάτι στο τετράδιό μου περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή να το χρησιμοποιήσω. Πάντως, δεν είναι μόνο θέμα έμπνευσης. Όπως λέει και η Μάρθα Φριντζήλα, είναι σαν να είσαι επιπλοποιός. Θέλει δουλειά. Όχι απλώς να κάθεσαι και να τραγουδάς.
Χ: Εάν θέλει κάποιος να σας βρει για να σας ακούσει, ή επειδή ενδιαφέρεται να μελοποιήσετε τα ποιήματά του, πώς μπορεί να το κάνει;
Π: Στο facebook ,στα μπλογκ και επίσης όταν κάποιος θέλει να μελοποιηθεί, εάν ψάξει θα μας βρει σίγουρα. Γιατί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα η μελοποιημένη ποίηση από μουσικούς δεν είναι δημοφιλής.
Μ: Ο τριαντάρης Γιάννης Στίγκας, για παράδειγμα, έπαθε σοκ όταν μελοποιήθηκε γιατί ο ίδιος είναι γιατρός. Γράφει επειδή τον ευχαριστεί και δεν είχε ως ιδιαίτερο στόχο να μελοποιηθεί. Απλώς του έτυχε.
Χ: Για πείτε μου τώρα για την κρίση. Έχει επηρεάσει εσάς και τη δουλειά σας; Τις τυχόν ευκαιρίες που έχετε να εμφανιστείτε κάπου, με πόσα πράγματα μπορείτε να καταπιαστείτε;
Μ: Μας έχει επηρεάσει σίγουρα αλλά όχι μουσικά.
Π: Από θέμα ευκαιριών, για το πού θα εμφανιστούμε, δεν μας έχει επηρεάσει ακόμη γιατί στην παρούσα φάση δεν μας ενδιαφέρει να βγάλουμε χρήματα. Μας ενδιαφέρει να δουλέψουμε, να γίνουμε καλοί ώστε να ζήσουμε από αυτή την ενασχόληση στο μέλλον. Η κρίση μας έχει επηρεάσει, όπως έλεγα και προχθές στο Μιχάλη, στο να θέλουμε, όταν κάποιος έρθει στη συναυλία μας, να μην κάτσει απλά δύο ώρες για να μας ακούσει και να ξεχάσει τα προβλήματά του. Το θέμα είναι πάρει θέση απέναντι στα προβλήματά του.
Χ: Να τοποθετηθεί δηλαδή πολιτικά; Αυτό εννοείτε;
Μ: Πολιτικά όχι, κοινωνικά όμως ναι. Πολλά τραγούδια αφορούν στα κοινωνικά προβλήματα.
Π: Ο Αριστοτέλης έλεγε πως κάθε κοινωνική πράξη είναι βαθιά πολιτική. Οπότε το γεγονός ότι τραγουδάς ένα τραγούδι δείχνει πως θες να περάσεις την άποψή σου σε ένα θέμα.
Μ: Η κρίση έχει επηρεάσει με άλλο τρόπο. Ας πούμε, εγώ θα ήθελα του χρόνου να κάνω θεωρητικά μαθήματα μουσικής, κιθάρα, πιάνο, σεμινάρια με τη Μάρθα Φριντζήλα, να γραφτώ στο Ωδείο Αθηνών. Όμως δεν θα τα κάνω. Θα κάνω τα μισά.
Π: Βέβαια, δεν είμαστε από τους ανθρώπους που θα πουν «δεν μπορώ να τα κάνω, άρα δεν θα τα κάνω».
Μ: Αυτό είναι χειρότερο από την κρίση. Οι άνθρωποι αυτής της λογικής πατάνε πάνω στην κρίση για να δικαιολογήσουν την αδράνειά τους. Άνεργος δεν σημαίνει ανενεργός.
Χ: Πιστεύετε πως θα αφήσουμε μεγάλα ονόματα στην τέχνη;
Μ: Βέβαια! Από ποίηση, από μουσική… Έχουμε τρομερούς ποιητές αυτή τη στιγμή και πάντα αφήνουμε ονόματα. Απλώς, τη στιγμή που τους ζεις δεν ξέρεις ποιοι θα παραμείνουν. Την τέχνη θα τη βρεις ψάχνοντας. Δεν θα τη δεις, ας πούμε, παρακολουθώντας τα πρωινάδικα στην τηλεόραση.
Π: Εγώ, μάλιστα, πιστεύω πως αυτό είναι ακόμη πιο θετικό. Παλιά η τέχνη ήταν μέσα στα πόδια σου. Τώρα πρέπει να ψάξεις για να τη βρεις. Τώρα που η εποχή έχει αλλάξει, υπάρχει και το youtube. Έτσι, ο καθένας μπορεί να ανεβάσει στο διαδίκτυο τη μουσική του και αναλογικά να τον μάθει πολύς περισσότερος κόσμος από ότι παλιότερα. Έτσι πλέον υπάρχει πολύ μεγαλύτερο εύρος καλλιτεχνών.
Χ: Πιστεύετε δηλαδή πως είναι καλό που υπάρχει τόσο μεγάλο εύρος; Για παράδειγμα, κάθε χρόνο βγαίνουν 6000 τίτλοι νέων βιβλίων από τους εκδοτικούς στην Ελλάδα, από τους οποίους όμως θα αντέξουν μέχρι τον επόμενο χρόνο τα 10-15 βιβλία. Τον επόμενο χρόνο θα βγουν άλλοι τόσοι τίτλοι. Αυτό το βρίσκετε καλό ή κακό;
Μ: Και με τις θεατρικές παραστάσεις, λόγου χάρη, γίνεται ακριβώς το ίδιο. Εγώ δεν θεωρώ πως είναι κακό να κάθεται να γράφει ο καθένας. Ναι, είναι αστείο το ότι οι μισοί Έλληνες γράφουν αυτή τη στιγμή, αλλά πρακτικά δεν βλάπτουν κανέναν.
Π: Και πάλι, το θετικό του μεγάλου εύρους είναι πως, εάν δεν είσαι αυθεντικός δεν θα ξεχωρίσεις. Το πρόβλημα είναι πως η τέχνη θεωρείται από πολλούς πολυτέλεια και ένας τρόπος να ξεσκάσουν.
Μ: Ο Χατζιδάκις είχε πει πως σε αυτή τη χώρα δεν έχουμε πολιτισμό από τη στιγμή που έχουμε υπουργό πολιτισμού.
Χ: Πείτε μου με μία λέξη πώς θα χαρακτήριζε ο ένας τον άλλο.
Π: Ο Μιχάλης δεν είναι για μένα μόνο μια λέξη. Ούτε είναι «τα πάντα!». Ο Μιχάλης είναι η προέκτασή μου.
Μ: Ο Παντελής δεν είναι το άλλο μου μισό. Ούτε είναι σαν να βλέπω τον εαυτό μου. Είναι κάτι τελείως διαφορετικό από εμένα, που εάν δεν υπήρχε, θα ήταν αυτό το κομμάτι σε εμένα μαζί.
Μ: Και τώρα φτάσαμε να απαντήσουμε στην ερώτηση που είχες κάνει, γιατί εγώ δεν μελοποιώ τον Παντελή. Περίμενα να φτάσει εδώ η συζήτηση. Όταν ο Παντελής γράφει ποίηση είναι ένας άλλος. Τα γραπτά του, όμως, που διαβάζω τα νιώθω καθαρά δικά μου. Τα νιώθω ήδη μελοποιημένα, επομένως δεν με ιντριγκάρουν αρκετά ώστε να γράψω μουσική γι’ αυτά.
Μερικά λεπτά αργότερα ξεκίνησε μια μαγική συναυλία από δύο πολλά υποσχόμενους νέους!
Μπορείτε να τους βρείτε στα:
Facebook: www.facebook.com/tadelfia
Blogs: taadelfia.blogspot.gr και taadelfiatade.blogspot.gr
