Έχεις νιώσει ποτέ το μυαλό σου να «κολλάει» όταν έξω καίει ο τόπος; Να προσπαθείς να σκεφτείς καθαρά, αλλά οι λέξεις και οι ιδέες να ξεγλιστρούν σαν νερό μέσα από τα δάχτυλά σου; Δεν είναι τυχαίο.
Οι καύσωνες δεν μας ταλαιπωρούν μόνο σωματικά· επηρεάζουν βαθιά και τον εγκέφαλό μας. Όσο οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, η συγκέντρωση μειώνεται, η διάθεση αλλάζει και ακόμα και η μνήμη μας φαίνεται να παίζει παιχνίδια.
Και αυτό δεν είναι απλώς μια αίσθηση. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι οι συνεχόμενοι καύσωνες αποτελούν μια σιωπηλή απειλή για τον τρόπο που σκεφτόμαστε και λειτουργούμε καθημερινά
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν την ταχύτητα σκέψης και την ικανότητα λήψης αποφάσεων. Στη Βοστόνη, για παράδειγμα, φοιτητές που έμειναν σε δωμάτια χωρίς κλιματισμό κατά τη διάρκεια καύσωνα έκαναν λάθη σε απλά τεστ μνήμης και αντέδρασαν πιο αργά σε σχέση με όσους είχαν πιο δροσερό περιβάλλον.
Ο εγκέφαλος «κολλάει» στις υψηλές θερμοκρασίες
Αυτό που συμβαίνει είναι απλό, ο εγκέφαλος, όπως και το σώμα, καταπονείται όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει. Τα νευρικά κύτταρα δουλεύουν πιο αργά, οι νευροδιαβιβαστές που ρυθμίζουν τη διάθεση και την προσοχή διαταράσσονται και εμείς καταλήγουμε πιο κουρασμένοι, πιο ευερέθιστοι και λιγότερο αποδοτικοί.
Αυτό δεν αφορά μόνο τους φοιτητές. Σχολεία σε όλο τον κόσμο αναφέρουν ότι οι μαθητές δυσκολεύονται περισσότερο στα μαθηματικά όταν έχει ζέστη, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι εμφανίζουν πτώση στη μνήμη τους ακόμα και με μικρή άνοδο της θερμοκρασίας. Οι καύσωνες, λοιπόν, δεν είναι μόνο μια δυσάρεστη καλοκαιρινή εμπειρία· έχουν πραγματική επίδραση στη γνωστική λειτουργία και την καθημερινότητά μας.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, η ψυχική υγεία φαίνεται να πλήττεται εξίσου. Έρευνες δείχνουν αύξηση στις κλήσεις για ψυχολογική υποστήριξη τις μέρες που η θερμοκρασία ξεπερνά τους 25 βαθμούς. Άγχος, ευερεθιστότητα και ακόμα και συμπτώματα κατάθλιψης εμφανίζονται πιο έντονα. Η ζέστη, με λίγα λόγια, δεν μας κάνει μόνο να ιδρώνουμε· μας αποσυντονίζει συναισθηματικά και γνωστικά.
Μαθησιακό πλήγμα στους μαθητές:
Το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί πλήττονται περισσότερο. Παιδιά που προσπαθούν να εκπαιδευτούν σε τάξεις χωρίς κλιματισμό. Σχεδόν 14,5 εκατομμύρια μαθητές σε 61 χώρες σημείωσαν αισθητή δυσκολία στα μαθηματικά όταν οι θερμοκρασίες ήταν αυξημένες οι απλές εργασίες όπως η ανάγνωση επηρεάστηκαν λιγότερο
Εργαζόμενοι που δουλεύουν σε εξωτερικούς χώρους, ηλικιωμένοι που δεν αντέχουν εύκολα τις ακραίες θερμοκρασίες. Δημιουργείται έτσι μια νέα μορφή ανισότητας, μια «θερμική ανισότητα», όπου κάποιοι έχουν τα μέσα να προστατευτούν και άλλοι όχι.
Δεν χρειάζεται να είσαι επιστήμονας για να το καταλάβεις, αρκεί να θυμηθείς πώς νιώθεις μετά από μια μέρα με 40 βαθμούς. Οι καύσωνες και ο εγκέφαλος δεν τα πάνε καλά μαζί. Όμως, η συνειδητοποίηση αυτού του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα. Η ψύξη στους χώρους που ζούμε και δουλεύουμε, η καλή ενυδάτωση και τα συχνά διαλείμματα είναι μικρά αλλά σημαντικά όπλα απέναντι στη ζέστη.
Η αλήθεια είναι ότι η κλιματική κρίση μας αναγκάζει να δούμε διαφορετικά το καλοκαίρι και τον τρόπο που φροντίζουμε τον εαυτό μας. Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε καθαρά, να δημιουργούμε και να ζούμε με ισορροπία, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας αυτή τη σιωπηλή αλλά δυνατή επίδραση που έχουν οι καύσωνες στον εγκέφαλό μας.
