Ποιος μπορεί να αντισταθεί άραγε σε ένα ζευγάρι μικρά, χαριτωμένα ματάκια, καρφιτσωμένα με ένα γλυκό προσωπάκι που γελάει από χαρά; Ποιος μπορεί να αντισταθεί σε μια παιδική φατσούλα που κοιτάζει όλο αθωότητα και ανυστεροβουλία, χαρίζοντας απλόχερα τα φιλιά και τις αγκαλιές της; Εγώ τουλάχιστον, όχι! Σε μια από τις εξορμήσεις μου, λοιπόν, σε διάφορα καλοκαιρινά παραθεριστικά θέρετρα, βρέθηκα να γνωρίζω μια πολύ ξεχωριστή οικογένεια, μια ελληνοαμερικάνικη οικογένεια με κεντρική φιγούρα την Έλενα! Άρτι αφιχθείσα στον κόσμο, μόλις πριν έξι μήνες, το μικρό αυτό πλασματάκι ήρθε στη ζωή από πατέρα βέρο Αμερικάνο και μητέρα μισή Ελληνίδα, που όμως μεν μιλάει την ελληνική, μα ζει μόνιμα στην Αμερική. Έτσι, η μικρή Έλενα, όπως και πολλά άλλα δίγλωσσα παιδιά, μπήκε στη διαδικασία ήδη από τη στιγμή που άνοιξε τα μάτια της να συνηθίσει το άκουσμα δύο γλωσσών ως μητρικές.
Βέβαια, είτε οι γονείς που ο καθένας μιλά μια διαφορετική γλώσσα, είτε οι γονείς που μιλούν την ίδια, αλλά ζουν σε μια ξένη χώρα με διαφορετικά γλωσσικά ακούσματα, είναι σίγουρο πως θα αποκτήσουν δίγλωσσο – ή και τρίγλωσσο – παιδί. Το γεγονός αυτό είναι λογικό να φοβίζει συχνά τους νέους γονείς και να αναρωτιούνται: «Δεν θα μπερδεύεται το παιδί μου με ακούσματα από διαφορετικές γλώσσες;» ή «Θα καταφέρει να συνηθίσει και να καταλαβαίνει τις γλώσσες;».
Μη φοβάστε όμως!
Έρευνες έχουν αποκαλύψει πως δεν υπάρχει καμία επιπλέον δυσκολία για τα παιδιά να μάθουν πάνω από μία γλώσσα ως μητρική. Μέχρι την ηλικία των 3 ετών, έχουν ήδη σχηματίσει τις γλωσσικές βάσεις ώστε να εξελιχθούν σε δίγλωσσα. Οι γονείς χρειάζεται απλώς να τους μιλάνε – και στις δύο γλώσσες – όπως θα έκαναν και στην περίπτωση της μονογλωσσίας. Το μοναδικό που έχει παρατηρηθεί είναι μια μικρή καθυστέρηση στην εκφορά της πρώτης λέξης των παιδιών. Παρόλα αυτά, ήδη σε πολύ μικρή ηλικία, τα πολύγλωσσα παιδιά μπορούν και καταλαβαίνουν απόλυτα τις γλωσσικές διαφορές.
Από την άλλη, βέβαια, υπάρχει και μια δεύτερη κατηγορία δίγλωσσων παιδιών. Είναι αυτά, που έχουν ξεκινήσει σε πολύ μικρή ηλικία κάποια γλώσσα και είτε έχουν ζήσει σε χώρα όπου ομιλείται και φοιτήσει σε ανάλογο σχολείο, χωρίς απαραίτητα να έχουν ανάλογα ακούσματα από το σπίτι τους, είτε να συναντούν την ξένη γλώσσα που έχουν διδαχθεί συνεχώς στο περιβάλλον τους και σταδιακά να έχουν αρχίσει να σκέφτονται σε αυτή και να επιλέγουν συχνά στην καθημερινότητά τους εκφράσεις, όχι της μητρικής τους γλώσσας, αλλά της άλλης γλώσσας που έχουν διδαχθεί.
Η διγλωσσία, από όποια πλευρά κι αν την εξετάσουμε, είναι διανθισμένη από πληθώρα οφελών. Όχι μόνο ο εκάστοτε δίγλωσσος – ιδίως εάν έχει ζήσει και κάποια χρόνια στις χώρες των οποίων τις γλώσσες μιλάει – εγκλιματίζεται ευκολότερα μαθαίνοντας την κουλτούρα και τη νοοτροπία άλλων λαών με τους οποίους έχει εξ ημισείας σχέσεις, αλλά ταυτόχρονα, έχει παρατηρηθεί πως η πολυγλωσσία αναπτύσσει φανερά και τις νοητικές λειτουργίες, όπως τη μνήμη ή την αναλυτική ικανότητα. Είναι επίσης γνωστό πως η εκμάθηση άνω της μιας γλώσσας – όχι απαραιτήτως όντας κάποιος δίγλωσσος, αλλά απλώς μαθαίνοντάς τη από τη βάση της στο πλαίσιο του σχολείου, του πανεπιστημίου κλπ- ανεξαρτήτως ηλικίας, ωφελεί τόσο τις εγκεφαλικές λειτουργίες, όσο φυσικά και την επαγγελματική ανέλιξη. Όχι μόνο η επικοινωνία διευκολύνεται, αλλά από ένα πιο ψυχογραφικό πρίσμα, οι γλώσσες καθιστούν τον εκάστοτε γνώστη τους ικανό να αντιλαμβάνεται τις διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες των αλλοεθνών, διαμορφώνοντας εξίσου και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει κανείς ανθρώπους και καταστάσεις.
Ως επίγευση, ένα μονάχα θα πρέπει να μείνει στο μυαλό όλων. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, για τον οποίο γνωρίζουμε τόσο λίγα, έχει την εκπληκτική ικανότητα να δείχνει την πορεία που πρέπει να ακολουθήσουν τα παιδιά αναφορικά με τον τρόπο επικοινωνίας τους. Η πολυγλωσσία, μονάχα με οφέλη μπορεί να επωμίσει τον καθένα, αρκεί να μην μετατρέπεται σε καταναγκαστικό έργο λόγω υπερβολικής πίεσης από την πλευρά των απαιτητικών γονιών. Το κάθε παιδί, χρειάζεται τον δικό του, μοναδικό χρόνο για να συνηθίσει τις γλώσσες και η πίεση μονάχα αρνητικά αποτελέσματα θα επιφέρει. Με υπομονή όμως, τα θετικά αποτελέσματα δεν θα αργήσουν να φανούν. Για τους νέους γονείς, υπάρχουν πληθώρα βιβλίων που αναλύουν λεπτομερώς το φαινόμενο της πολυγλωσσίας και σίγουρα θα είναι μια μεγάλη βοήθεια.
Ευχαριστώ πολύ τον Γιώργο Ανδρεοσόπουλο και τον Σταύρο Κουναλάκη για τις πληροφορίες που μου παρείχαν.
Published by
